Diyarbakır`ın Bingöl karayolunun 90. Kilometresinde geçtiğimiz gece meydana gelen kazada bir LPG tankeri devrilmiştir. Devrilme sonucu açığa çıkan gazın patlamasıyla yoldan geçen iki yolcu otobüsü kullanılamaz hale gelmiş, kazada 6 kişi hayatını kaybetmiş 20`si ağır 67 kişi yaralanmıştır. Yaralılar yanık tedavisi için çevre illere gönderilmişlerdir. Yaklaşık 22 ton, hacmen 45 m3 LPG taşıyan tankerin devrilmesiyle 1 km2`lik alana yayılan lpg patlamasıyla geniş bir alan alev topuna dönüşmüştür. LPG, basınç altında sıkıştırılıp sıvılaştırılması ile daha küçük hacimlerde taşınması sağlanmaktadır. LPG sıvı fazdan gaz fazına geçtiğinde hacmi yaklaşık 270 kat artar. Bir anda tankerden çıkan LPG geniş bir alanı yangın yerine çevirmiştir. Odamızın Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilciliğinden aldığı bilgilere dayanarak kazanın nedenine dair şunlar söylenebilir. Petrol gazının yoğunluğunun havadan ağır olması nedeniyle yerden sürünerek çukur yerlere doğru yayıldığı, bu şekilde yaklaşık 500-600 metre yokuştan aşağıya (mahallenin yerleşim yerine 500-600 metre uzaklığa kadar) doğru aktığı tespit edilmiştir. Sızan gazın bulunduğu alana iki otobüs ve bir binek aracın Diyarbakır istikametinden gelerek tankerin devrildiği bölgeye girmiştir. Her üç aracın gazın yoğun bulunduğu alanda iken, tam olarak bilinmeyen (camı açık araçlardan birinin içerisinde sigara içiliyor olması, yeni bir sigara yakma girişimi, egzozdan veya yola sürtünme v.b.) bir nedenden dolayı oluşan kıvılcımla bir anda yayılmış tüm gazın bir patlamayla yanmaya başlaması ölü ve yaralı sayısını artmasına neden olmuştur. Tankerde yapılan ilk incelemede tankerin, emniyet ventilinin bağlandığı yerdeki dişlerden herhangi bir sıyrılma ve kırılma olmadığı, ventilin kolayca vidalı yerden çıktığı görülmüştür. Bu durum gazın sızmasını ve yayılmasını kolaylaştırmış olduğunu düşündürmektedir. Olayın daha detaylı incelenmesi sonucu sorumlular elbette bulunacaktır ancak, tehlikeli maddelerin güvenli taşınması yönünde önerilerimiz ve olayın tekrar yaşanmaması için sorularımız elbette olacaktır. • Tehlikeli madde taşıyan araçların karayoluna çıkmadan önce hazırlanan "Karayolu ile tehlikeli madde taşıma aracı inceleme raporu" bu tanker için düzenlenmiş midir? Düzenlenmiş ise eksikler nelerdir açığa çıkarılması gerekmektedir. • Araç, Diyarbakır Bingöl karayolunda en son hangi yol kenarı denetiminden geçmiştir? Bu konuda eksiklik tespit edilmiş midir? • LPG tankerin periyodik kontrolleri yapılmalıdır.Gerek yükleyen gerek yükü alan taraflar dökme tankın periyodik bakım ve testten geçip geçmediğini kontrol etmelilerdir. • Yol kenar denetimi dışında söz konusu araca başka bakanlık ve valilik tarafından herhangi bir denetim yapılmış mıdır? Tehlikeli maddelerin taşınması, depolanması, paketlenmesi ve kullanılması son derece uzmanlık isteyen bir çalışmadır. Bu çalışma için eğitilmiş personele ve gerekli donanımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Karayollarına her gün yaklaşık 3000 adet kapasiteleri 10-50 m3 arasında değişen LPG tankeri çıkmaktadır. Bu büyük taşıma hacmi kaza riskini artıran önemli faktördür. T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı`nın 22 Mayıs`ta çıkardığı tebliğ ile hayata geçirilen tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı Bakanlığın tebliğde belirttiği gibi herhangi bir lisans mezunu kişinin 48 saatlik eğitim alıp sınavda başarılı olmasıyla yapılabilecek bir iş değildir. Bu basit LPG tankeri taşınması sırasında yaşadığımız feci kaza bunun en çarpıcı göstergesidir. Tebliğ`in 12.maddesinde görev alacak danışmanın, nitelikleri için lisans mezunu olması, eğitim alması ve sınavda başarılı olmasını yeterli kılınmıştır. Görev sorumluluklarına baktığımızda tehlikeli kimyasalların taşınması paketlenmesi, dökülme, yayılma gibi durumlarda gerekli önleyici işlemlerin alınması, risk değerlendirmesinin yapılması ve işletmeye daha güvenli faaliyet yürütmesi için önerilerde bulunması gibi bilgiler ancak teknik ve donanımlı bir kişiye işaret etmektedir. Danışman olabilmek için eğitim görmek ve sınavda başarılı olmak gibi bir ön şart olsa da danışman olacak kişinin tehlikeli kimyasalların kullanımı taşınması ve depolanması dahil tüm süreçlerde gerekli kimya bilimine dair bilgilere haiz olmasını zorunlu kılmaktadır. Geçmişteki kazalardan ders çıkarmak, kazaların nedeninin ortaya koyulması oluşabilecek kazaların olmasını ya da etkisini oldukça azaltacaktır. Dünyada tehlikeli madde taşınması sırasında oluşan kazalarda bazen bir şehir tamamen yok olmuş bazen de şehir/bölge boşaltılmak zorunda kalınmıştır. Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı tebliğinin danışman olma şartlarını anlatan maddelerine dair yürüttüğümüz hukuki mücadele dışında bu kaza üzerinden ilgili tüm bakanlıkları tekrar uyarmayı bir kamu borcu olarak görüyoruz. Tehlikeli maddelerin taşınması ciddi ve uzmanlık gerektiren bir dizi çalışmayı gerektirir. Tehlikeli maddelerin taşınması sırasında olabilecek bir kaza nedeniyle bir şehir tamamen yok olabilir. Gerekli kontroller yapılmadan ve kontroller sıklaştırılmadan güvenli bir şekilde tehlikeli maddelerin taşınması, depolanması, kullanılması olanaksızdır. Kamuoyuna saygıyla bildiririz. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası 44. Dönem Yönetim Kurulu |
Tweet
