Yayına Giriş Tarihi: 10.03.2017  Güncellenme Zamanı: 10.03.2017 19:06:30  Yayınlayan Birim: KOCAELİ ŞUBE  
 

 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (KBB) tarafından yapılması planlanan  "Kentsel Katı Atıktan Enerji Üretim Tesisi" ile ilgili haberler kentimizde aşırı hassasiyet yaratan bir konu olması nedeniyle, şehrin Akademik Odalar Birliği tarafından tüm boyutlarıyla, bilimsel ve gerçekçi yaklaşımla değerlendirilmiş olup bu değerlendirme ayrıntılı bir teknik rapor olarak Büyükşehir Belediye Başkanlığına verilmiş olup tüm kent dinamiklerine sunulacaktır.

Raporlama sürecinde Kocaeli Akademik Oda Temsilcilerinin katıldığı çok sayıda toplantı gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, konuyla ilgili olarak, 31/10/2016 tarihinde Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreterliğinden evsel atık yakma tesisi konusunda brifing alınmıştır. Bunun sonrasında yapılan toplantıda, planlanan atık yakma tesisi ile ilgili olarak yapılmaya çalışılan projeyi detaylarıyla öğrenmek amacıyla  hazırlanan 30 adet soru, tekrar Kocaeli Büyükşehir Belediyesi`ne cevaplanması için yazılı olarak iletilmiştir. Bu konuları içeren teknik toplantı, 22/12/2016 tarihinde, Kocaeli Büyükşehir Belediye`sinde gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda, karşılıklı görüş alışverişi yapıldıktan sonra, İzaydaş ziyaret edilmiş ardından proje kapsamında inşa edilmesi planlanan tesisin KBB ilgililerince yapılması öngörülen yer heyet tarafından gezilerek görülmüş, yerle ilgili tüm özellikler detayları ile değerlendirilerek ilgili rapor hazırlanmıştır. Bu süreçte katkısı olan, görüşmelere bizzat katılarak katkı sunan tüm Belediye yetkili ve çalışanlarına Odalarımız adına teşekkür ediyor, bilgi paylaşımı, görüş alışverişi temelinde sürdürülen bu diyaloğun geliştirilerek, süreklilik içinde, Kocaeli ile ilgili diğer yatırımları da kapsayacak biçimde sürdürülmesini, olumlu ve gerekli bulmaktayız.

Böylesi, kent yararına ve kentlilerin çıkarları temelinde, çözüm perspektifinde, üretim odaklı bir ilişkinin geliştirilmesi ve sürdürülebilir olması için üzerimize düşeni yapmaya hazırız.

Öncelikle şunu belirtmeyi gerekli görüyoruz. Evsel atık sorunu çok hızlı büyüyen kentimiz açısından son derece önemli olup bu konuda acil çözümler geliştirilmesi gereklidir. Büyükşehir Belediyesinin bu sorun üzerinde çalışma yürütmesi bu anlamda da önemlidir ve elbette bu, Belediyelerin kanuni görev ve sorumlulukları arasında yer almaktadır.

RAPORLA SOMUTLANAN ÇALIŞMAMIZIN TEMEL AMACI;

Kentler, tüm kent yaşayanlarının ve dinamiklerinin ortak yaşam alanıdır. Akademik Meslek Odaları Birliği olarak; yaşam alanlarımızın geliştirilmesi, sürdürülebilir kılınması ve gelecek kuşaklara sağlıklı yaşam alanları olarak ulaştırılması sorumluluğunu taşımaktayız. Bu kapsamda ilimizle ilgili sorunların çözümünde, yatırımcı işleviyle görev ve sorumluluk yürütmekte olan kurum ve kuruluşlarımızın hata yapmasını azaltacak ve kent yaşamını riske atacak olası olumsuz sonuçların önlenmesine katkı sunmayı vazgeçilmez görev ve sorumluluk olarak kabul etmekteyiz. 

Bu çerçevede temel amacımız, Kocaeli`de atık yönetimi ve bertaraf yöntemleri konusunda kent halkını ve dinamiklerini doğru bir şekilde bilgilendirmektir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin yapmayı planladığı ve kamuoyuna açıkladığı "Kentsel Katı Atıktan Enerji Üretim Tesisi" projesi ile ilgili olarak değerlendirme ve önerilerimizi projenin tarafları ve kamuoyuyla paylaşarak, konunun muhataplarının ve kent kamuoyunun doğru bilgilendirilmesine katkı sağlamaktır.

KOCAELİ KENTİNİN SORUN KAPSAMINDA ELE ALINMASI GEREKLİ GENEL ÖZELLİKLERİ

1960`lı yıllardan bu yana ülke nüfusu 2,5 kat artarken, kent nüfusu yaklaşık 18 kat artmıştır. Türkiye`nin yüzölçümü açısından en küçük illerinden biri olan Kocaeli, bugün itibariyle nüfus yoğunluğu olarak en yoğun illerinden biri durumundadır. Bu gelişme sürecinde, bu kentin yaşayanları hızlı göç alımı nedeniyle topraklarını diğer yurttaşlarımızla paylaşmıştır. Son derece verimli tarım ve orman alanları, sanayi ve konut alanına dönüştürülmüştür. Hızlı ve çarpık bir konut ve sanayi yapılanması ile havamız, toprağımız, sularımız hızla kirlenmiştir. İzmit Körfezi kent halkının gereksinimleri açısından kullanılamaz hale gelmiştir. Kırkdört (44) liman ile körfez, kente adeta yabancılaşmıştır.  Sağlık sorunlarımız ülke ve dünya ortalamasının birkaç kat fazlasıyla, giderek artmaktadır. Yani, bir anlamda kente göçle gelen tüm yurttaşlarımızla birlikte bu kentin yaşayanları yaşamlarını, sağlıklı yaşamlarını verdiler, vermeye devam ediyorlar. Kocaeli, devlete ödediği vergi miktarı açısından İstanbul`dan sonra ikinci, vergi ödeme düzeyi açısından ise birinci durumdadır. Kocaeli, kazancının vergisini zamanında ödüyor, buna karşılık ülke bütçesinden, verdiğinin  %10` unun altında pay alıyor. Kentte yaşam, bu nedenlerle hızla zorlaşıyor. Yaşamsal sorunlar katlanarak büyüyor. Kent olarak, ülkenin ekonomik gelişimine ülke bütçesi kapsamında yaptığımız katkıların yanında, ülkesine, demokrasiye ve cumhuriyete olan bağlılığı ve yaşayanların üretkenliği ile de ülkenin sosyal-toplumsal yaşamına katkısıyla, önder illerimizdendir. Hızlı ve çarpık sanayileşme nedeniyle, çevresel açıdan olumsuzluk temelinde en fazla etkilenen kentlerin başında gelmemize karşın, bu sorunların çözümüne yönelik olarak ülke bütçesinden aldığımız katkı son derece düşüktür. Bu anlamda

Kocaeli halkı, kent olarak ülke bütününden alacaklı durumdadır.

PROJEYLE  İLGİLİ  KOCAELİ  AKADEMİK  ODALAR  BİRLİĞİ`NİN  ÖNERİLERİ

 Kocaelide kişi başı üretilen evsel atık miktarı yaklaşık olarak günde 1kg dır.

·         Konutlardan günde 1.700 ton evsel atık, Endüstriyel kuruluşlardan ise günde 200 ton evsel nitelikli katı atık çıkmaktadır. Bunun yaklaşık olarak 1000 tonu Batı Kocaeli`den (Gebze-Dilovası-Darıca-Şekerpınar), kalan 900 ton ise İzmit başta olmak üzere Doğu ve Güney ilçelerinden üretilmektedir.

·         Kocaeli Büyükşehir Belediyesi verilerine göre; Kocaeli`deki atıkların içeriğinin % 49`unu organik içerikli atıklar,  %31` ini de geri dönüşümlü ambalaj atıkları (kağıt-metal-cam-plastik) oluşturmaktadır.

Evsel Atık -Çöp- sorunun çözümü için en önemli ve öncelikli adımlar, atık oluşumunun önlenmesi ne yönelik  çalışmalar ile kaynakta ayrıştırma ve geri kazanım‘ dır.

Bu gerçekleştirildiğinde; 

1.    Evsel atık hacmi azalır, böylece bertaraf ve uzaklaştırma harcamaları önemli derecede düşer (EkonomikYarar Sağlanması).

2.    Enerji harcaması azalır (EkonomikYarar Sağlanması).

3.    Doğal kaynaklar korunur (ÇevreninKorunması).

·         Evsel atıkların, kaynağında ayrıştırılması ancak halkın, kent sakinlerinin, yerel yönetimlerce, ilgili tüm kurumların elbirliği ile eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi ve bu kapsamda gerekli yatrırımların yapılması araç ve gereçlerin temin edilmesi ile başarılabilir. İlimizin tüm dinamiklerinin aktif katılımıyla yarınlara ertelenmeden adeta bir seferberlik düzeyinde hemen bugünden uygulanacak bir eğitim ve uygulama çalışmasına Kocaeli Akademik Odalar Birliği olarak tüm birikim güç ve olanaklarımızla katılmaya hazırız. Türkiye`ye de örnek olacak böylesi bir proje hemen hazırlanarak uygulamaya geçirilmelidir.  

·         Kompostlaştırma tesisi ve evsel atık toplama alanlarının iyileştirilmesi- rehabilitasyonunun yapılması acilen gereklidir. Organik malzeme (bitkisel veya hayvansal kökenli), bu şekilde geri dönüştürülmeli ve yeniden doğal yaşam döngüsüne katılmalıdır.

·         Kocaeli`de acilen evsel katı atık depolama alanlarına ihtiyaç bulunmaktadır. Ulaşım yoğunluğu nedeniyle Kentin Doğu ve Batı yönünde 3 yada 4 yer belirlenerek, kapasiteleri nispeten daha küçük alanlar oluşturularak, kıraç, tarım için kullanılamayan ve çevresel etkilerin minimum olacağı alanlar kullanılarak bu gereksinim karşılanmalıdır.

·         Kocaeli`nin geleceği için, çevreyle bütünlük taşıyan orman eko sisteminin ortasına, "Evsel Atık Yakma" tesisinin yapımını düşünmek, bilimsel doğruların reddi ve bu onlarca yüzlerce yılda oluşan orman eko sisteminin bağrına hançer saplamak anlamına gelir. Bu yanlıştan bir an once dönülmesi, en uygun yaklaşım olacaktır.

     Kocaeli, tehlikeli atıkların yakıldığı bir tesis (İzaydaş) ile günümüzde tüm ülkeye hizmet vermektedir. Bu anlamda ülkeden alacaklı durumdadır. Toprak alanı olarak Türkiye`nin en küçük illerinden biri olan Kocaeli`nin ülke ekonomisine yapmış olduğu katkı tartışılmazdır.

Bu nedenle, Enerji Üretim Tesisi başlığı altında tanımlanan "Evsel Atık Yakma Tesisi" Kocaeli kentinin geleceği için yapılabilecek, en büyük yanlışlardan biri olacaktır. Evsel atıkların yönetimi, komşu illerle beraber, bölgesel bir bakış açısıyla ele alınmalı, sorunun çözümü bu yaklaşımla sağlanmalıdır.

Evsel Atık Yönetimi ve ilgili projelerin planlama, karar alma ve uygulama süreçlerinde, konuyla ilgili uzmanlık birikimleri olan Kocaeli Akademik Meslek Odaları mutlaka yer almalıdır. Kentimiz yararına olan her projenin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi için Kocaeli Akademik Meslek Odaları Birliği olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız.

Kocaeli`de Evsel Atık Yakma Tesisi amacıyla seçilen yer (Umuttepe) neden uygun değildir?

Öncelikle altını çizerek belirtmek gerekir ki, atıkların yönetiminde yakma tesisi, ilk değil son çözüm olmalıdır. KBB tarafından atıkların yönetimi için planlanan yakma tesisi için seçilen yer, ilimiz orman eko sisteminde 20 hektar büyüklüğünde bir alanı kapsamaktadır. Saha, orman bütünlüğü içerisinde kalmakta, yapraklı doğal ormanları ve endüstriyel plantasyon ormanlarını içermektedir. Kuzeyinde İSKİ baraj havzasına komşu olup güneyinde, Çınarlıdere su toplama havzası (kuş uçuşu 2300 m) bulunmaktadır.

Bilindiği gibi orman ekosistemlerinin çok çeşitli fonksiyonları bulunmaktadır. Bunların en önemlilerini sıralamak gerekirse; Su Üretimi, Erozyonu Önleme, Doğayı ve İnsanları Koruma, Biyolojik Çeşitlilik, Odun Üretimi, Odun Dışı Orman Ürünleri (gıda ve ilaç üretimi), Rekreasyon ve Ekoturizm, Ulusal Savunma, Yenilenebilir Enerji Kaynağı ve İklim Düzenleme, Karbon Bağlama ve Oksijen Üretimini sayabiliriz.

Bugün dünyamızın en önemli problemlerinden biri, küresel ısınma ve iklim değişikliğidir. İklim değişikliğinin farkına varılmasından sonra orman ekosistemlerinin önemi artmıştır. Zira, orman ekosistemlerinin iklim değişikliğinin önlemesinde katkısı çok büyüktür.

Sera gazları arasında iklim açısından en önemli olan ve insanı en belirgin şekilde etkileyen gaz karbondioksittir. Günümüzde atmosferdeki her dört karbondioksit molekülünden yaklaşık biri, insan kaynaklıdır. Atmosferdeki CO₂  gazını emen kaynaklar, ormanlar ve okyanuslardır.

Hele böyle çevresi için çeşitli sorunları akla getiren bir tesisi, olması durumunda ortaya çıkacak yoğun ulaşımın olumsuz etkileri de düşünüldüğünde, yatırım maliyetini düşürmek amacıyla orman arazisine kurmanın, ileride ormansızlığın getireceği olumsuz sonuçları düşünmemiş olmanın telafisi mümkün olmayacaktır.

Yer seçiminde Kocaeli`yi etkileyen Rüzgarların yönü yeterince dikkate alınmamıştır.

Kocaeli`de, otuz iki (32) yıllık gözleme göre, yıllık en fazla esen rüzgar 3411 ile SE (Güneydoğu), daha sonra 3265 ile WNW (Batı Kuzeybatı) yönünden gelmektedir. Bu veriler dikkate alındığında Kocaeli`de hakim rüzgarlar şehrin kuzeyinden güney ve güneybatı istikametine doğrudur. Bu özellikleri nedeniyle de Umuttepe`de öngörülen alan uygun bir yer değildir. Güneydoğu rüzgarları, Tahtalı Göleti ve etrafındaki yaşam alanları, Batı Kuzeybatı rüzgarları ise İzmit merkez ve Sepetçi Göleti ve Kandıra yolu civarındaki yerleşim yerlerini etkileyecektir.

Evsel Atık yakma tesislerinin çevre ve insan sağlığı üzerine çok sayıda olumsuz etkisi bulunmaktadır.

Atık yakma tesisleri, sayısız toksik kimyasallar yayabilmektedir. Tesislerden atmosfere verilen emisyonlar, hava akımlarıyla çok uzaklara gidebilmekte, havadan yeryüzüne inip toprağa çökelmekte, yüzey sularına karışabilmekte, buharlaşma yoluyla tekrar sudan havaya geçebilmektedir. Kül ve cüruflardaki kirleticiler depolama alanlarındaki toprağa, oradan sızıntı sularıyla yeraltı sularına karışabilmektedir.

Kirleticilerin potansiyel etkileri en çok yakma tesislerinde çalışanlar ve yakın bölgelerde yaşayanlarda ortaya çıkmakla beraber emisyonların yayılımıyla uzak bölgelerde yaşayanları da etkileyebilme özelliği taşımaktadır.

Yakma ile ortaya çıkan ve Dünya Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından kanserojen olarak tanımlanan PCDD/PCDF (Dioksin/Furan) ve benzeri bileşikler, PAH, sayısız uçucu organik bileşik, ağır metaller gibi kimyasalların çoğu kalıcı, biyobirikimli (yaşayan organizmaların dokularında biriken) ve toksiktir. Bu üç özellik, onları insan sağlığı için tehlikeli olan kimyasallar sınıfına sokmaktadır. Bu bileşiklerin etkisiyle solunum yolu hastalıklarında artış, yetişkinlerde ve çocuklarda astımın alevlenmesi, akciğer fonksiyonlarında bozulma ile ilişkilendirilebilir. Kısa dönem partiküler madde (PM) artışları geçici sağlık sorunları oluştururken, PM kirliliğine uzun dönem maruz kalmaya bağlı olarak birikimsel etkiler ortaya çıkmaktadır.

Hangi bileşiklerin, hangi hastalıklara yol açtığı, raporda detaylı olarak belirtilmiştir. Elde edilen tüm veriler, gelişmiş ülkelerde atıkların yakılarak uzaklaştırılması sonucunda, tesislerin çevrelerinde yaşayan insanlar ve doğa bileşenleri üzerinde yapılan çalışmalarla ortaya çıkmıştır. Yani gelişmiş ülkelerin deneyimleridir. Bu bağlamda yapılan hataları, ülkemizde tekrar deneyimlemeye gerek yoktur.