Metanol (Metil Alkol) Zehirlenmesi İçilen alkol kanın oksijen ile kimyasal tepkime vermesi sonucu önce aldehitlere daha sonra asitlere dönüşür (Alkol+1/2O2+H2O------->Aldehit+1/2O2 ------->Asit). Etilalkolün (etanol) kandaki dönüşümü sırasıyla asetaldehit ve asetik asittir. Bunlar sindirimde görev alan asetil çevrimlerine uyumlu oluşları nedeniyle hücrelere nispeten bağışıktırlar. Ancak kan sıvısı içinde alkol oranı binde 3-5 (3-5 promil) yükseldiğinde bizzat etanolün kendisi de zehirli etkiler göstermekte, ölümlere neden olmaktadır. Alkoller, üretim aşamalarındaki koşullar (ısı, ışık, basınç ve kimyasallar) nedeniyle saf olarak üretilemez. Diğer alkoller, aldehitler ve yağlar başlıca safsızlıklardır. Alkoller; başağrısı, bulantı, ishal, su toplama (ödem), kanbasıncı değişimi, nefes darlığı, uyku ve bayılmalara sebep olurlar. Hafif alkollerden metil alkolün (metanol) etkileri daha hızlı ve ağırdır. Bunun oksitlenmesi ile oluşan formaldehit (metanal) ve formikasit (metanaikasit) ek arazlar göstererek sinir ve kan hücrelerini tahrip eder; körlük ve ölüm gibi sonuçlara da yol açabilir. Bir yudum, 5-10 cm3 (ml) saf metanol körlüğe neden olabilirken çeyrek su bardağı (60 cm3) içilirse ölüme yol açabilir. Alkol alımından sonraki 30-60 dakika içinde metanol arazları başlar. Bu hallerde hasta kusturulmalı, midesi yıkanmalı, ışıksız yerde yatırılmalı ve tedaviye alınmalıdır. Had olayda 24 saatten sonra ölüm gerçekleşir. Metanolün panzehiri % 10` luk etanol+su çözeltisidir. İçkilerdeki metil alkol oranı, Türk Gıda İznine göre, en çok binde 1.5`tur. Metanol Oluşumu Etanol şeker, nişasta ve sellüloz gibi doğal bitki ürünlerinin mayalanması ile veya kimyasal yolla etilenin aşırı ısıtılmış buhar ile tezgenik tepkimesi ile üretilir. Şarap yapımında kullanılan meyveler olgun ve çürüğünden ayıklanmış olmalıdır; az maya ile en az 15 günde, yavaşca kükretilmeli, loş yerde ve 25 °C dolayında tutulmalı aşırı ısı ve ışık etkilerine izin verilmemelidir. Özellikle üzüm ve incir gibi az odunsu damar içeren meyveler bu şartlarda metanol üretmezler. En sağlıklı, metanolsüz içki bu nedenle şaraptır. Şarabın alkol seviyesi doğal eşik olan %15` tir. Bira yapımında tahıllar ve yumrular sıvılaştırılırken (maserasyon, hidroliz) nisbeten sıcaklığa (65-75°C , 1.5 saat) maruz kalırlar ve doku parçalanması oluşur. Sonuçta az miktarda metanol oluşumu da söz konusudur. Ancak biranın alkol oranı düşüktür (en çok % 8) ve oluşan metanol etkisiz miktardadır. Rakı, votka ve viski yapımında mayalanma ile oluşturulan şarap veya bira imbiklenir. Böylece düşük alkol seviyeleri % 60-70`lere yükseltilir. İmbikte buharlaşan alkol bir sonraki öge olan soğutucuda yoğunlaşır. Yoğunlaşan Etil alkolün buruk tat ve kokusunu bastırmak için önce alkol oranı su katımı ile % 45`e seyreltilir sonra sakız, reçine, karemela, bitki ve meyveler katılarak ve dinlenmeye yatırarak etanole tat verilir. İmbikleme sıcak işlem olduğu için bir kısım etanol parçalanarak ek metanol de üretilecektir. Metanolün kaynama noktası düşük (64°C) olduğundan imbiklenen ilk üründeki oranı yüksektir. Bu nedenle imbiklemenin ilk % 1` lik kısmı atılır ya da ispirto olarak kullanılır. Etanol 78 °C da buharlaşır; rakı, votka, viski, vb yapımında kullanılır. 80°C `nin üstündeki ürünler aldehit ve ağır yağlar içerir, alınmazlar. Kaçak rakı yapımında bu ayırma işlemleri yapılmamaktadır. Boğma rakı olarak tabir edilen bu ürünler içildiğinde sayılan arazların bir kısmı kaçınılmaz olmaktadır. Metanol ağaç sanayinin yan ürünüdür. Odunsu (selülozik) lifler sıcakta ya da asitlerle sıvılaştırılır. Bu esnadaki parçalanmaların doğal ürünü metanoldür. Odun kömürü yapımı sürecinde kuru imbikleme sonucu çıkan baca gazı içinde bolca bulunur. Saman, kuru ot ve yongadan da benzer şekilde Odun Rakısı üretilebilir. Ayrıca doğalgazdan su buharı tepkimesi ile de sanayide üretilir. Zehirlidir; içecek olarak kullanılmaz. Bilinçsiz imalatçılar %50 oranda etanole katarak kötü sonuçlara yol açıyorlar. Hazırlayan: Hayati Kılıç Kimya Yüksek Mühendisi |
Tweet
