Patlamanın, toz patlaması olduğunu yetkililer açıklamıştır. Televizyonlardan da yayınlanan patlama anı ve yaralıların ifadesine göre de, silonun kamyonlarına yüklenmesi sürecinde meydana gelmiştir. Konu hakkında Kimya Mühendisleri Odasının değerlendirmesi aşağıdadır; 1929 yılında ekonomik krizde, özellikle buğday fiyatları dış piyasada arz talep dengesince (artma/azalma) bir rakabet başlamış ve buğdayın stoklanması zorunlu hale gelmiştir. Bu gelişmelere bağlı olarak T.C. Hükümeti 10.07.1932 tarihinde yürürlüğe giren 2056 sayılı kanunla T.C. Ziraat Bankasını buğday alımıyla görevlendirmiştir. Daha sonra, T.C. Ziraat Bankasına depo gereksimini karşılaması için silo ve ambar inşası hakkında çıkarılan 11.06.1993 tarihli ve 2303 sayılı kanunla hububat muhafaza tesisleri kurma görevi vermiştir. Ziraat Bankası 1932/1933 yıllarında çoğu Orta Anadolu`da olmak üzere muhtelif alım merkezleri açmıştır. 13.07.1938 tarihli Resmi Gazete`de yayımlanan 24.06.1938 tarihli ve 3491 sayılı kanunla iktisadi devlet teşekkülü niteliğinde ve buğday işleri ile iştigal etmek üzere T.M.O kurulmuş ve 9.620,514 liralık ödenmiş sermaye ile faaliyete geçmiştir. İkinci dünya savaşının hüküm sürdüğü yıllarda benzin, otomobil lastiği, et kavurması, margarin v.b. tedarik ve dağıtımını üstlenmiş, 3 Ağustos 1943 nohut, 31 Ekim 1947 de susam alımı görevi verilmiştir. T.M.O`ya 27 Ekim 1939 tarihinde arpa ve yulaf 18 Kasım 1940 tarihinde çavdar, 15 Nisan 1941 tarihinde mısır, 13 Ağustos 1941 tarihinde başta pirinç olmak üzere bitkisel ve hayvansal yağlar, et, balık, bakliyat alımı görevleri verilmiştir. T.M.O T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı`na bağlı olup bugün T.M.O`nun limanlar ve yoğun üretim alanları dikkate alınarak imal edilmiş çeşitli cins ve tonajlarda yurt sathında 4 milyon ton civarında kapasiteye sahip kapalı deposu mevcuttur. Bu günkü sermayesi 2.050.000.000 TL olup tamamı devlete aittir. 28.08.2006 tarihli ve 2006/10865 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile fındık alımıyla görevlendirilen T.M.O`nun bu görevi, 14.07.2009 tarihli ve 2009/15202 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlükten kaldırılmıştır. T.M.O yönetim ve denetim yönünden 233 sayılı KHK ile ek ve değişikliklerine 3346 (Kamu İktisadi Teşebbüslerinin T.B.M.M. kuruluş amaçlarına göre denetlenmesine dair usül ve esaslar) sayılı kanun ile 72 sayılı KHK`ye tabidir. Kurumda hizmetler memur, sözleşmeli personel ve işçi statüsündeki çalışanlarca yürütülmektedir. T.M.O`da daha önce de 1993 tarihinde Gaziantep`te mercimek fabrikalarında patlama olmuş ve 13 kişi hayatını kaybetmişti. 2013 tarihinde Mersin`de makarna fabrikasında irmik silolarında patlama olmuş 1 işçi ölmüş, 6 kişi ağır yaralanmıştır. Tarımsal ürünlerin tozları da patlamaya neden olduğu bilinmektedir. Farklı yanma sıcaklıklarına, en düşük tutuşma enerjisine, alt patlama sınırına göre değişmektedir. Genel olarak toz patlaması risk analizi ise, Tehlikeyi azaltan, sınırlandıran önlemler; -Tozun oluşumunun önlenmesi -Tozun toplanması ve yayılmasının önlenmesi Risk oluşumunu önleyen önlemler; -Toz konsantrasyonunun patlama sınırının altında kalmasını sğlayacak önlemler, -Ateşleme kaynaklarının kontrölü (Exproaf-Atex) Risk yayılmasını önleyen önlemler; -Patlama barajları, patlama kapakları -Patlama-alev blakaj ve spring sistemleri Riskin etkisini azaltan önlemler; -Ferdi kurtarıcı ve önlemler -Acil çıkışlar -Yangın merdiveni -Yangın söndürme (otomatik) Alınan önlemlerin kontrol ve denetimi; -Çalışanların eğitimi -İşyerinde acil durum aksiyon planı Toz ölçümlerinin devamlı yapılmalı ve kontrol edilmeli. Konu hukuki olarak 6331 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği kanunu ve bu kanuna dayandırılarak çıkarılan yönetmelikler kapsamında değerlendirilmelidir. 6899 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu 05.06.1986 tarihinde çırak, kalfa, usta ve çalışanların Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlar tarafından eğitim verilmektedir. Kanundan önce konusuna göre TMMOB`ye bağlı meslek odalarınca eğitim verilmekteydi. Yönetmelikte; Gıda maddelerinin depolanmasında silolarda bozulmadan kaynaklanabilecek metan gazı birikmesi ölçümü yapılmalı. Toz miktarını ölçümü ve uygun havalandırma, tutuşma sıcaklağının altında tutulması gerekmektedir. Her türlü ekipmanın, ex-proaf veya Atex direktiflerine uygun olmalı. Patlamanın nedenleri uzmanların incelenmesinden sonra belli olacak. Ancak bu inceleme raporlarda aşağıdaki muhtemel olumsuzlukları içeren özellikte olması ve kamuoyu bilgilendirmelidir. Özellikle saptanan eksiklikler sektörde kazaların tekrar etmemesi ve çalışanların ve yöneticilerin bilgi ve deneyimlerine katkı sağlayacaktır. Örneğin; -Siloda hava filtrelerinde tıkanma olursa tozlar sıkışır, patlama olasılığı artar, -Boşaltma kompresörlerinde, limit basınç sensörleri çalışıyor muydu? -Toz patlamalarında statik elektrik önemli faktörlerden biridir. Dolayısıyla çalışanların üzerindeki giysileri özel olmalı özellikle ayakkabıları kıvılcım çıkarmayacak, -Cep telefonu, çakmak gibi eşyalar olmamalı -Silolardaki hareketli parçaların sürtünmeden kaynaklı kıvılcım çıkaracak etkenlerden uzak olmalı, -Silolarda makina ekipmanlarının bakımsızlığı, -Silolarda biriken tozların ortamlardan uygun biçimde havalanması, -Tozların sıkışmış şekilde havada kalması, -Silo bacalarının tıkanması, -Kurulu silolarda patlama olasılığı, işçi sağlığı ve iş güvenliğinden sorumlu teknik eleman var mıdır? Patlamada ölen kişinin 25 gün önce işe alındığı göz önüne alındığında çalışanların çalışma ortamına ve patlama riskine ilişkin eğitim alıp almadıkları çok önemlidir. Ayrıca silolarda yapılan rutin denetimler yangın ve patlama önlemlerini kapsayacak şekilde alınmalıdır. M.K.E. kurumuna bağlı olduğu fabrikalarda patlama olan kısımlarda çalışanların yeni işe başladığı anımsanırsa bütün kazaların tesadüfi olamadığı anlaşılacaktır. TMO web sitesinde "kurumda görev alacak personele ilişkin temel kuralları" belirlemiş olup, silolardaki yangın ve patlama konularına ilişkin bilgi bulunmamaktadır. Kimya Mühendisleri aldığı eğitimlere bağlı olarak patlama ve yangın konuları çalışma alanları içindedir. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 2020 yılından bu yana Kimya Mühendislerini işe almadığını anımsatarak bu eksikliği en kısa sürede gidermelidir. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası olarak bilgi birikimi ve deneyimli meslektaşlarıyla istendiğinde ilgililere yardım edebiliceğimizi belirtiriz. Saygılarımızla, Hasan KÜÇÜK TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı |
Tweet
